Thérèse de Saint Phalle: Het dubbelleven van Bernard Jardel (Interview)

Kan iemand een kunstenaar zijn die exposeert in Tokio, Nagoya, Houston, Beiroet, Madrid, meer dan zestig doeken per jaar schildert en tegelijkertijd de verantwoordelijkheden van een onderneming draagt?

Het is een uitdaging die Bernard Jardel, 40, aangaat, wiens tentoonstelling op 15 maart in Brussel opent. Zijn schilderijen, strak geconstrueerd, laten de golven van trapezes samenkomen naar een doel.
Als zijn schilderijen zowel door een Oosterse als door een Europese verzamelaar worden gekocht, is dat omdat ze het gevoel oproepen van de ‘Odyssee van de Ruimte’, een vlucht naar het oneindige via een reeks perspectieven. Een cirkel trilt, verticale bladen eroverheen , waarvan de tinten de diffractie van het licht aangeven. Een stijl die uniek is en met geen enkele andere overeenkomt. Zonder signatuur op zijn schilderijen herkent men nog steeds de stijl van Jardel Een verrukkelijke jonge vrouw van Russische afkomst, twee kinderen. Jardel heeft een van de kamers in zijn appartement omgetoverd tot een werkplaats. In de kamer naast de salon, met een lamp op zijn werktafel, een vierkant en tekenpotloden, kan hij dat doen. zijn composities bedenken Bernard Jardel, donkerharig, levendig, brengt de rijkdom van zijn twee bestaansvormen naar voren.

- Als ik mij niet tot deze discipline beperk, zou ik misschien om vier uur 's middags opstaan ​​om pas om vijf uur weer te slapen! 

Zijn tijdschema?

- Ik sta elke ochtend om vijf uur op, ik schilder tot half zeven. Ik ontbijt, ga douchen, scheer me en verkleed me als zakenman.

Hij maakt deel uit van de commerciële leiding van een bouwonderneming.

- Mijn beroep is het ontwerpen van gevels van gebouwen. Mijn professionele leven stelt mij in staat architecten te ontmoeten. In het gebouw zijn de aannemer, loodgieter of metselaar allemaal in zekere zin kunstenaars.

Als hij niet hoeft te gaan voor een zakenlunch, komt Jardel terug naar huis, waar hij schildert terwijl hij een broodje eet.

- Rond drie uur ben ik weer op kantoor. 'S Avonds keer ik terug naar huis en ga verder met het schilderij in de hand. Soms kleed ik me nog een keer om voor een etentje met de klanten. Ik breng mijn leven veranderend door.

Hij werkt elke dag van de week negentien uur per dag en recupereert zijn slaap bijvoorbeeld in een taxi. Hij slaapt meteen, alsof hij dat wil.

- Men kan feitelijk twee beroepen uitoefenen, de een even gewetensvol als de ander.

Zijn moeder verlangde ernaar cantatrice te worden; hij heeft een broer die architect is. Een ander zal in maart een boek publiceren.

- Voor zover ik me herinner, hield ik altijd van schetsen. Ik tekende non-stop, tastend, zoekend. De één begint met het kopiëren van vazen ​​en bloemen, de ander leert een potlood vast te houden, gipsafgietsels te maken, de ander wordt ingewijd in de geneugten van het olieverfschilderij of in de aquarel.

Bernard Jardel drukte zich altijd uit met papier en potlood, noemt zichzelf “een afvallige van de architectuur”, die hij aan de Schone Kunsten studeerde. Getrouwd, met twee kinderen, leidt hij vijftien jaar lang een serieus leven als zakenman, terwijl hij zijn streven voortzet om de vergezichten van de schilderkunst te ontdekken. Hij schonk zijn schilderijen aan zijn vrienden.

- Op een dag zei een vriend van mij: « Dit is het laatste schilderij dat je weggeeft. Nu ga je ze verkopen. Je zult zien dat dit je veel voldoening zal geven ».

Tegenwoordig kost een schilderij van Jardel, klein formaat (10 figuren), 2.000 Frs. Als het schilderij één meter vijftig bij één meter vijftig is, is het 12.000 Frs waard.

- Mijn beroep geeft mij de mogelijkheid om voor mijn levensonderhoud te verdienen. Ik loop niet het risico een kunstmatig opgezwollen hoofd te krijgen of een inzinking te krijgen. Het verdient de voorkeur om de zaken hun natuurlijke gang te laten gaan, zonder voor zichzelf op te komen of buitensporige prijzen te vragen.

Hoe vat hij zijn schilderijen op?

- Eerst schets ik de tekening op een vel papier. Elk deeltje, elk fragment krijgt een notatie die vergelijkbaar is met die van een partituur. Als ik alles berekend heb, kan ik bijvoorbeeld over achttien bruintinten beschikken, ik weet waar het licht zal zijn, de meest contrasterende plaats, de meest gewelddadige kleur, de meest stralende, de delen die verduisterd zullen worden. Hun waarde wordt vanaf het begin beoordeeld.

Hij voorziet de dissonanten. Een compositie gemaakt voor een schilderij op klein formaat is onmogelijk over te zetten op een groot doek. De benodigde ruimte heeft verschillende plannen nodig.

- Ik heb mezelf getransformeerd sinds de afgelopen drie of vier jaar, sinds ik een bepaald geometrisch ontwerp bedacht. Ik was niet geïnteresseerd in het tonen of maken van figuratieve ontwerpen. De manier van uitdrukken die ik heb bereikt, bevalt mij prima. Ik actualiseer non-stop.

Een schilderij van 50 cm x 50 cm vertegenwoordigt voor Bernard Jardel, tussen conceptie en realisatie, honderdvijftig uur werk.

- Ik teken het eerst met potlood, ik nummer de fragmenten, transcribeer het op het canvas en vul elke rechthoek en elk vierkant met de nodige kleur.

Zijn grote doeken zijn opgebouwd uit doffe tinten: blauw, beige, bruin, met een geritsel van variatie in licht en kleur. Jardel heeft een afstandelijke blik in zijn ogen. 

— Het is moeilijk om de lichtschakeringen te herverdelen. Waarom heeft een arena, precies gescheiden door de schaduw, twee kanten, de ene sprankelend en de andere ingetogen? De zonnestraal, waar je de stofdeeltjes kunt zien dansen, snijdt de donkere zones door die de zolder verdrinken. Je moet het evenwicht zoeken, weten wat zich onder de onduidelijkheid verbergt.

Heeft hij ooit wiskunde gestudeerd?

- Het minimum. Ik neig instinctief naar dit evenwicht dat overeenkomt (als je de rekenkunde studeert met het Gulden Getal), kom je het tegen, vaak in de architectuur, die begint aan de grafische zoektocht die op een onbewuste manier naar het Gulden getal zoekt.
Een perfecte witte bol is dichterbij dan een zwarte. Twee bollen geplaatst op een afstand van twee meter, de helderste van de twee lijkt op een afstand van één meter, terwijl de donkerdere op een afstand van drie meter lijkt te zijn geplaatst.
Volume op vlak, een zwarte bol zal naar voren naderen, vlak op vlak, hij zal terug de diepte in gaan en op een gat lijken.

Vind je het niet moeilijk om van het universum van de schilderkunst naar dat van de bouw over te stappen?
Jardel leunde achterover, zijn ellebogen op zijn knieën.

- Het is pijnlijk om te creëren. Het is zo’n eenzame taak, zo beangstigend dat ik blij ben mezelf in deze levendige gemeenschap, de wereld van het werk, te bevinden. Soms zijn er onbeleefde ontmoetingen, maar voor de eenzame man die kunstenaar is, is het goed om de mogelijkheid te hebben om te acteren. Je voelt je hier een normale man, terwijl ik soms bang ben om de peilloze ruimte van mijn eigen schilderijen te betreden.

Door Thérèse de St Phalle

 

Opmerking van de redacteur:

Thérèse de St Phalle was een getalenteerde Franse kunstenaar en schrijver, voornamelijk actief in het midden van de 20e eeuw. Bekend om haar verfijnde portretten en connectie met de Parijse avant-garde, legde ze haar onderwerpen met diepte en inzicht vast. Thérèse wordt ook herinnerd als de moeder van de beroemde kunstenaar Niki de Saint Phalle, wiens baanbrekende werk op het gebied van beeldhouwkunst en feministische kunst gedeeltelijk werd gevormd door de artistieke omgeving die Thérèse koesterde. Hoewel ze tegenwoordig misschien minder bekend is, resoneert de impact van Thérèse door haar eigen werk en door de erfenis van haar dochter, een van de meest iconische kunstenaars van de 20e eeuw.